Czcigodny Sługa Boży ks. Ignacy Posadzy
(1898-1984)Współzałożyciel
i długoletni Przełożony Generalny Towarzystwa Chrystusowego;
Założyciel Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Chrystusa Króla; pisarz; podróżnik
t. II
24. List okrężny
Bogu ślubowane ubóstwo.
Kochani Księża!
J. Em. kard. Prymas Założyciel w czasie ostatniej audiencji 15 lutego 1948 r. w Gnieźnie polecił mi zwrócić szczególniejszą uwagę na skrupulatne przestrzeganie świętego ślubu ubóstwa. Czynię to chętnie w poczuciu odpowiedzialności za pielęgnowanie ducha Bożego i apostolskiego oraz za pielęgnowanie obserwancji i karności w Towarzystwie (§ 121 Ustaw).
Ograniczam się do przypomnienia i wyjaśnienia przepisów, odnoszących się do tego świętego ślubu, a zamieszczonych w prawie kanonicznym oraz w naszych Ustawach.
Oto przepisy dotyczące ślubu ubóstwa zawarte w § 38 Ustaw, obowiązujące w sumieniu każdego z nas od chwili złożenia ślubów świętych.
„Po profesji ma członek Towarzystwa następujące obowiązki sumienia na mocy ślubu ubóstwa.
a) Mimo, że zachowuje swój majątek i może tytułem prawnym nabywać ruchomości i nieruchomości, nie może atoli nimi zarządzać, ani rozporządzać bez zezwolenia przełożonego naczelnego".
Z kanonów 580 i 582 wynika zasadnicza różnica między naszym zwykłym ślubem ubóstwa a ślubem uroczystym. Na mocy tegoż ślubu zachowujemy własność dóbr posiadanych przed profesją. Posiadamy również zdolność nabywania innych dóbr, np. na podstawie formalnego zapisu na naszą korzyść. Jednak zgodnie z kań. 569 § 2 należy odstąpić zarząd tego majątku, komu się zechce i rozporządzać według swej woli jego użytkowaniem i dochodami.
b) Bez zgody Stolicy Świętej nie może zmieniać testamentu a bez zgody przełożonego naczelnego nie może odwoływać ani zmieniać postanowień, o których mowa pod 37, b i c.
Przepis ten odpowiada kanonowi 583 § 2. Testament ten sporządziliśmy po myśli kanonu 559 § 3 przed pierwszą profesją. Nie jest oczywiście zmianą testamentu jeśli się go tylko uzupełnia lub wyjaśnia. Tym więcej jeśli chodzi tylko o poprawienie testamentu nieważnego.
c) Nie może przywłaszczać sobie dochodów, zysków i darów otrzymanych z racji pracy i stanowiska w Towarzystwie, lecz powinien je oddawać Towarzystwu.
Wszystko, co zakonnik po ślubach nabywa własną pracą albo ze względu na Towarzystwo, nabywa dla Towarzystwa. Oto główne maksymy zawarte w kanonie 508 § 2. Wszystkie przeto dochody i zyski otrzymane z racji prac w Towarzystwie są własnością Towarzystwa.
Również wszelkie dary, ofiarowane zakonnikowi stanowią własność Towarzystwa. Orientują się w tym ludzie świeccy. Jeśli coś ofiarują, to czynią to głównie w tej intencji, by wspomóc dom, do którego zakonnik należy.
d) Nie może odstępować swego majątku aktem darowizny.
Postanowienie to zostało podyktowane względami roztropności. Stolica Święta miała bowiem na uwadze, by zakonnik w razie zmiany warunków nie znalazł się bez środków do życia.
e) Powinien oddawać Towarzystwu w całości stypendia mszalne.
Niemniej stypendia mszalne stanowią własność Towarzystwa. Dlatego też każdy kapłan Towarzystwa winien prowadzić „liber stipendiorum", w której notuje nie tylko intencje mszalne, lecz także wysokość stypendiów za nie otrzymanych.
f) Ma obowiązek oddawać Towarzystwu dochody z wszelkich publikacji swoich, chociaż zatrzymuje własność manuskryptów.
Jeśli zakonnik napisze jakieś dzieło, wyda kazania itd., to dochód z nich jest własnością Towarzystwa. Również dochody z przedruków jego dzieł, publikowanych lub wydanych ponownie po jego śmierci, należą do Towarzystwa.
g) Bez zgody przełożonego nie może ani u siebie ani u osób prywatnych przechowywać pieniędzy.
W praktyce nie może być takich przedmiotów, czy pieniędzy u podwładnych, o których posiadaniu przełożony by nie wiedział. Kto by inaczej postępował, ukrywając przed przełożonymi przedmioty lub pieniądze, uniemożliwiając im tym samym swobodne nimi rozporządzanie, zgrzeszyłby przeciwko ślubowi ubóstwa. Byłby to bowiem akt własności, nieuzależniony od woli przełożonego.
Nie wolno bez naruszenia ślubu ubóstwa przywłaszczać sobie oszczędności zebranych z tego, co Towarzystwo daje mu na utrzymanie lub z owoców własnej pracy. Wszystko co zbywa, musi być użyte po myśli przełożonych. Taka niedozwolona praktyka robienia oszczędności prowadziłaby do nadużyć. Chciwość, skąpstwo i zbytki rozpleniłyby się jako smutny owoc takiego nadużycia.
h) Nie może bez zezwolenia przełożonego wydawać pieniędzy na jakiekolwiek zakupy, podarki, podróże i inne cele. Wszelkie zakupy muszą być uzależnione od przełożonego domu, do którego członek należy. Przełożony pokrywa wydatki związane z konieczną podróżą członka. Również wydatki na prezenty mogą być czynione jedynie za zgodą przełożonego.
i) Nie wolno używać przedmiotów złotych i zbytkownych. Przepis ubóstwa dotyczy nie tylko domu, w którym zakonnik mieszka lecz również jego osoby. Właściwy Towarzystwu duch pokory i ofiary, który nie pozwala na ubieganie się o urzędy i godności (§ 13), nie pozwala również na używanie przedmiotów złotych i zbytkownych. Chrystusowiec nie goni za blichtrem czy komfortem, lecz poprzestaje na tym, co proste i do życia koniecznie potrzebne.
k) Jeżeli mu przełożeni zlecą urząd, z którym jest połączona administracja majątkowa, powinien majątkiem Towarzystwa zarządzać ściśle według przepisów Ustaw Towarzystwa i woli przełożonych.
Przepis ten dotyczy każdego przełożonego domowego. W tym charakterze jest on zarządcą majątku Towarzystwa na powierzonej sobie placówce. Ma on pod tym względem następujące obowiązki:
1) Musi prowadzić szczegółowo książkę kasową. W tej książce notuje on systematycznie wszelkie dochody i rozchody. Zapiski te nie potrzebują być czynione codziennie. Można np. łączyć dochody z intencji mszalnych, wpisując je w jednej rubryce jako dochód miesięczny. Dotyczy to tak samo wydatków na utrzymanie. W rozchodach zaznacza się tylko ryczałty sum na ten cel wypłacanych. Książkę kasową należy przedłożyć do przeglądu za każdym razem, kiedy przełożony naczelny lub jego zastępca tego zażąda. Książka kasowa pozostaje na placówce.
2) Co miesiąc należy wysyłać do Domu Głównego zbywającą gotówkę. Chodzi o to, by w myśl § 166 każdy dom przyczyniał się w miarę możności do ogólnych wydatków Towarzystwa.
Z początkiem każdego roku wysyła się do przełożonego naczelnego roczne sprawozdanie kasowe według ustalonego formularza.
Jeśli chodzi o wspomaganie rodziców znajdujących się w rzeczywistej potrzebie, to może on to uczynić tylko za zgodą przełożonego naczelnego co do wysokości sumy oraz długości czasu trwania tej zapomogi.
Będzie zaspokajał z wspólnej kasy potrzeby członków pod względem stołu, odzieży, książek, podróży, lekarza i lekarstw, kierując się duchem Towarzystwa i ojcowskim zrozumieniem potrzeb i warunków (§ 42 Ustaw).
Każdy członek otrzymuje miesięcznie pewną drobną kwotę w wysokości ustalonej przez przełożonego naczelnego na drobne wydatki, na jałmużnę dla ubogich.
W razie zmiany na placówce przełożony lub członkowie zabierają ze sobą na inną placówkę tylko osobiste rzeczy. Inne przedmioty jak np. umeblowanie, pościel dla gości i służby, pozostają na miejscu.
Oto obowiązki, jakie nakłada na nas święty ślub ubóstwa. Pamiętajmy o tym, że ślub ubóstwa na równi ze ślubem czystości i posłuszeństwa jest wyraźnym zobowiązaniem i że jego gwałcenie jest grzechem.
Pamiętajmy również o tym, że wierne zachowanie ślubu ubóstwa ściągnie na nas i na Towarzystwo obfite błogosławieństwo Boże.
Z serdecznym pozdrowieniem i błogosławieństwem
(-) ks. I. Posadzy TChr
Poznań, dnia 1 kwietnia 1948 r.
Druk: LO II, s. 19-22.