Czcigodny Sługa Boży kard. August Hlond
(1881-1948)kardynał; w latach 1926-1948;
Prymas Polski
Założyciel Towarzystwa Chrystusowego; salezjanin
1922-1926
Przemówienie w sprawie prasy katolickiej na Śląsku podczas III Śląskiego Zjazdu Katolickiego.
Katowice, dnia 8 września 1924.
Odezwały się tu głosy domagające się stworzenia codziennej prasy katolickiej na Śląsku.
Cieszę się niezmiernie, że lud nasz swym instynktem katolickim tak trafnie wyczuł jedną z najpilniejszych potrzeb naszego życia religijnego. Tak jest, potrzebujemy prasy katolickiej, potrzebujemy dziennika, który by naszej sprawie służył.
Zakłopotani spoglądają na mnie panowie przedstawiciele prasy śląskiej i niespokojnym okiem pytają się mnie, czy im odmawiamy charakteru i zasług prasy katolickiej. Otóż muszę ich uspokoić. Cieszymy się, że prasa, która i swych przedstawicieli na Zjazd przysłała, stoi na zasadach katolickich. Cieszymy się, że pisma tu reprezentowane mają katolicki kierunek i katolickich redaktorów. Cieszymy się, że przynoszą wiadomości kościelne i przyjmują artykuły, które im posyłamy. Cieszymy się, że same nieraz w sprawach religijnych zabierają głos. A jeżeli pomimo to nie zaspakajają naszej potrzeby pisma katolickiego, to wynika to z samej natury dzienników partyjnych.
Prasa partyjna z założenia swego służy interesom partii, głosi ideę partyjną, broni programu partyjnego, tłumaczy, przygotowuje kroki partii. Ze stanowiska partii osądza dziennik partyjny życie i zjawiska. Myśl katolicka może być podkładem ideologii redaktora pisma partyjnego, ale wykład i obrona myśli katolickiej nie może stanowić jego naczelnego zadania. Nieraz względy na sytuację polityczną i na stanowisko partii w chwilowej konstelacji parlamentarnej nie pozwalają prasie partyjnej zabierać w pilnych sprawach religijnych głosu z tą wyrazistością, jakby tego Kościół potrzebował. Zresztą gazetę partyjną, choćby najlepszą, czyta tylko człowiek danego kierunku politycznego, a więc zawsze tylko odłam ludu katolickiego, i tak moim zdaniem będzie, aż w Polsce powstanie wyraźna partia katolicka, ogarniająca ogół narodu.
Z tych powodów żadne pismo partyjne sprawie katolickiej służyć nie może w tej mierze, jak ta sprawa na to zasługuje. I to trzeba raz otwarcie powiedzieć. Jeżeli program jakiejś partii wart jest specjalnego pisma, to program katolicyzmu wart jest organu pierwszorzędnego. Jeżeli dla propagandy i obrony myśli partyjnej kupuje się, zakłada się dzienniki, to obrona i propaganda światopoglądu katolickiego na większe zasługuje zabiegi prasowe. W tej przełomowej chwili naszego kraju potrzebujemy pisma, które by dzień w dzień niosło czystą myśl katolicką w lud. Potrzebujemy pisma, które by, stojąc ponad walkę partyjną, unikając niskich sposobów pisania i zaczepiania, bieżące wypadki i zagadnienia chwili omawiało szybko i gruntownie z katolickiego punktu widzenia. Potrzebujemy pisma, które by wytwarzało opinię publiczną katolicką, aby nie była krępowana żadną chwilą polityczną, ale w każdą sytuację śmiało rzucała światło poglądu katolickiego. Takiej prasy, która by nikomu i niczemu nie służyła, tylko myśli katolickiej, jej wyrobieniu, pogłębieniu i wniesieniu w lud, potrzebujemy koniecznie dla rozpoczętego dzieła odrodzenia religijnego Śląska.
A zadaniu swemu pismo to codziennie tym lepiej sprosta, czym głębiej uchwyci duszę ludu, jej bóle i drgania, jej słabości i porywy, jej przeszłość i nadzieje. Dlatego jestem zdania, że pismo to wychodzić ma tu na Śląsku, aby się na nim najwierniej odbijały wszystkie tchnienia tej duszy.
W myśl tych uwag proponuję, by Sekcja Ligi Katolickiej przyjęła następującą rezolucję:
Rezolucja: Trzeci Śląski Zjazd Katolicki uznaje wielką potrzebę budzenia ducha katolickiego na Górnym Śląsku i uważa, że jak najrychlej stworzyć należy na Śląsku gazetę codzienną, która by jedynie i zupełnie służyła sprawie katolickiej.
Druk: Pamiętnik III Zjazdu Katolickiego, Katowice 1924, s. 110-114;
także: Dzieła, s. 120-121.